بنابر نظر کارشناسان بعد از صنعت نفت و توریسم، پرورش شترمرغ اولین صنعتی است که می تواند ظرف سه سال اصل سرمایه و سود را به سرمایه گذار بازگرداند. شترمرغ ها به سه گروه، گردن آبی، گردن قرمز و گردن سیاه تقسیم می شوند. این پرنده همه چیز خوار است و حتی از پسمانده ها و ضایعات کشاورزی نیز استفاده می کند اما هرچه کیفیت خوراک بهتر باشد میزان رشد سریع تر خواهد بود. مقدار مصرف آب روزانه به شرایط آب و هوایی و نوع تغذیه آن بستگی دارد. این حیوان در حرارت زیاد و رطوبت کم روزانه به ۱۲ لیتر آب نیاز دارد. شترمرغ تا حدود ۶۰ سال زندگی می کند ولی عمر اقتصادی آن ۲۰ تا ۲۵ سال است. در سن ۲ تا ۳ سالگی بالغ می شود و تا مدت زیادی بارور باقی می ماند و در سال حدود ۶ تا ۸ ماه تخم گذاری و بقیه سال را استراحت می کند. تولیدات شتر مرغ عبارتند از: گوشت- تخم - روغن- پوست- پر بوده و مصارف دارویی، آرایشی و بهداشتی نیز از دیگر مزایای شترمرغ می باشد.
گوشت شترمرغ
گوشت شترمرغ به عنوان گوشت قرمز، شبيه گوشت گوساله است اما حاوی کلسترول پایین و همچنین چربی کمتری نسبت به گوشت گوساله می باشد که این ویژگی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. گوشت شترمرغ با داشتن پروتئین بالا با گوست گوساله و بخاطر داشتن کلسترول و چربی پایین با گوشت مرغ و ماهی مقایسه می شود. اين ويژگي آن را براي فرآوري بيشتر به محصولات گوشتي خواه به تنهايي يا در تركيب با ساير انواع گوشت بسيار مناسب مي سازد. گفته شده است که طعم گوشت شتر مرغ شبيه گوشت گاو مي باشد. بررسي ها كاملاً نشان مي دهند كه گوشت شترمرغ از نقطه نظر سلامت بسيار بهتر از ساير انواع گوشت است زيرا محتوي مقدار خيلي كمتري چربي و كلسترول مي باشد. گوشت شترمرغ در حال حاضر به اشكال مختلفي به بازار عرضه مي شود از جمله: پاته ، بيكن ، پاستارمي ، فرانكفورتر ، همبرگر، دودي ،سرخ شده ، تكه هاي گوشت تازه و استیک.
اما خوب است در مورد گوشت شتر مرغ نکات جالبی را هم از نظر طب ایرانی بدانیم:
گوشت شترمرغ مزاج گرم و خشکی دارد. بادهای دستگاه گوارش و سایر نقاط بدن را از بین می برد. بلغم های اضافه را می شکند و دفع می کند. در برخی انواع فلج، بی حسی ها و بیماری های اعصاب ناشی از غلبه سردی و تری مفید است.در دردهای مفصلی مثل سیاتیک، درد کمر و ساق پا که ناشی از سردی باشد مفید است. در بیماری های رحمی که ناشی از سردی باشد مفید است. اما در طب ایرانی هضم نهایی این گوشت کمی مشکل بوده و البته برای گرم مزاجان مناسب نیست و گرم مزاجان در صورت تمایل به مصرف باید در کنار آن از مواد حاوی سرکه مثل ترشیها استفاده کنند. در کل افراد سرد مزاج و مبتلا به بیماری های مفصلی و اعصاب ناشی از سردی می توانند گه گاه از این گوشت استفاده کنند ولی بهتر است گوشت دایمی آنها نباشد گرم مزاجان نیز به مقدار خیلی کمتر مجاز به استفاده از این گوشت هستند.
تخم شتر مرغ
شترمرغ بزرگترین تخم را در میان پرندگان تولید می کند. تخم شترمرغ از نظر طعم شبیه به تخم مرغ بوده و به همان روشهای متداول طبخ می شود. تخم شترمرغ نسبت به تخم مرغ دارای خواص غذایی بیشتری است. شتر مرغ از 2 سالگی تا 30 سال تخمگذاری می‌کند و در سال 40 تا 70 عدد تخم می‌گذارد. هرعدد تخم از 1 تا 2 کیلوگرم وزن دارد و سر و ته آن به سختی قابل تشخیص است. پوسته آن بسیار ضخیم بوده لذا شکستن آن به آسانی شکستن تخم‌مرغ نیست. مزه و درصد میزان چربی و پروتئین آن مانند تخم‌مرغ است و به همان روش‌ها پخت و پز می‌شود. عسلی شدن تخم شترمرغ حدودا 45 دقیقه و سفت شدن آن دو برابر این زمان طول می‌کشد. مهمترین خواص تخم شترمرغ عبارتند از:
تحقیقات نشان داده است میزان کلسترول تخم شترمرغ پایین بوده و حاوی مقادیر زیادی اسیدهای چرب غیراشباع است. بزرگترین تفاوت تخم‌مرغ و شترمرغ اندازه و وزن‌شان است. تخم شترمرغ بزرگترین تخم پرنده در کل دنیاست و معمولا یک و نیم کیلوگرم وزن دارد. بیش از 5/17 سانتی‌متر ارتفاع و 5/13 سانتی‌متر عرض دارد. این در حالی است که یک تخم‌مرغ بزرگ نهایتا ۹۰ گرم وزن، 5/6 سانتی‌متر ارتفاع و ۵ سانتی‌متر عرض دارد.
تخم شترمرغ فولیک اسید بیشتری دارد.تخم شترمرغ، آهن، اسیدفولیک و کالری بالایی دارد اما میزان روی آن کمتر از تخم‌مرغ است. میزان آهن تخم شترمرغ بیشتر است اما روی و مس تخم‌مرغ هم بیشتر از شترمرغ است. مقدار ویتامین E، B5 و منگنز آن از تخم مرغ کمتر؛ اما میزان سلنیوم تخم شترمرغ بالاتر است. میزان پروتئین، چربی و کلسیم تخم شترمرغ مشابه تخم مرغ است. تخم شترمرغ هم جزو مواد غذایی است که مصرفش به خانم‌های باردار یا افراد مبتلا به کم‌خونی توصیه می‌شود. میزان مس، آهن، روی و کلسیم آن نیز به محتوای خوراک این پرنده بستگی دارد.
خواص روغن شترمرغ
در منابع طب سنتی گفته شده خوردن روغن و پیه آن باعث سرعت تکلم اطفال و مالیدن آن به بدن و پاهایشان باعث سرعت حرکت اطفال می شود. همچنین روغن آن از بین برنده سردی اعضا و مفاصل و کاهنده درد و ورم آنها است.
خواص
اسيدهاي چرب ضروري موجود در اين روغن، به حفظ سلامت غشاهاي سلول کمک مي کند. امگا ۶ و ۹ موجود درآن، مرطوب کننده و نرم کننده پوست است.
خط هاي ريز و چين و چروک ها را از بين مي برد. امگا 6،3 و۹ موجود در آن از بسته شدن منافذ پوست جلوگيري مي کند. روغن شترمرغ سريع جذب پوست مي شود. اسيدهاي چرب ضروري در آن براي رشد، تقسيم بندي و بهبود سلول ها لازم است. از اين روغن براي برطرف کردن سوختگي، زخم بستر، اگزما، گزيدگي حشرات، جوش ها و خشکي پوست استفاده مي شود. روغن شترمرغ، خاصيت ضدالتهابي و ضدقارچي دارد. روغن شترمرغ براي توليد محصولات بهداشتي پوست، مو و پمادهاي ضد درد استفاده مي شود. براي افزايش رطوبت پوست، قبل از خواب از اين روغن استفاده کنيد
کاربرد پزشکی
چشم شتر مرغ از نظر قرنيه نزديك ترين چشم انسان است و در پيوند قرنيه انسان از قرنيه شتر مرغ استفاده مي شود. همچنين از تاندون پاي شتر مرغ براي پيوند به پاي انسان استفاده مي شود و مغز كوچك آن نيز در درمان آلزايمر موثر است. در فرهنگ هاي باستاني، روغن شترمرغ به عنوان يک ماده آرايشي و نيز براي درمان بيماري هاي متفاوت به کار برده مي شد. گفته مي شود کلئوپاترا و ملکه سبا براي حفظ زيبايي خود در آب و هواي گرم و خشک صحرايي، از روغن شترمرغ استفاده مي کردند. مصریان باستان از تخم های این حیوان برای مصارف دارویی استفاده می کردند. یکی از کم چربی ترین و سالم ترین نمونه های گوشت قرمز در دسترس گوشت شتر مرغ است که کلسترول آن از گوشت مرغ هم کمتر است. شترمرغ های بالغ در ناحیه زیر شکم خود دارای لایه ای ضخیم از چربی هستند که نقش سپر حرارتی، محافظ فیزیکی و منبع ذخیره انرژی را برای آنها ایفا می کند. چربی تشکیل دهنده این لایه به علت داشتن خاصیت جذب سریع توسط پوست انسان و نیز افزایش سرعت ترمیم پوست در ترکیب برخی از کرم های آرایشی، شامپوهای گران قیمت و نیز تعدادی از پمادهای سوختگی و دارو به کار می رود و مشتریان خاص خود را در بازارهای جهانی دارا است. در بعضی از نقاط دنیا، از ژلاتین استخراج شده از استخوان شترمرغ در ساخت جداره کپسول های دارویی استفاده می شود. مغزاین پرنده دردرمان الزایمروازبافت زانوی شترمرغ جهت دستگاه های الکترونیکی مخابراتی استفاده می شود.
پوست شترمرغ
چرم شتر مرغ یکی از زیباترین و گران قیمت ترین نوع چرم است ، زیبایی منحصر به فرد، مقاومت ، لطافت و استحکام از مشخصات این محصول شتر مرغ است. در مقایسه با سایر چرم ها ، چربی طبیعی که در پوست شتر مرغ وجود دارد باعث انعطاف پذیری و مقاوم بودن آن در مقابل خشکی و ترک خوردگی می شود. وجه تمایز و زیبا کننده چرم این حیوان وجود نقاط مربوط به فولیکول‌های ساقه پر بر روی سطح آن است. مقاومت چرم شترمرغ شش برابر مقاومت چرم گاو است. این ویژگی به همراه لطافت و نرمی قابل توجه و مثال زدنی آن باعث شده است که این محصول در ردیف پوست های گران قیمت در جهان مانند کروکودیل قرارگیرد. عمده محصولات تولیدشده از چرم تولید شده شترمرغ شامل انواع کیف های دستی ،کفش، پوتین ، کت و پالتو است.
پر شتر مرغ
یکی دیگر از محصولات حاصل از پرورش شتر مرغ “ پر شتر مرغ ” می باشد. از پرهای با کیفیت عالی در ساخت لوازم تزیینی،کلاه و لباس استفاده می شود. سایر انواع پرها برای تمیز کردن ماشین آلات و تجهیزات ظریف و گردگیری مورد استفاده قرار می گیرند. پر شترمرغ را هر هشت ماه یک بار باید چید، که البته بعد از ۴ تا ۵ سال کیفیت پرهای چیده شده تقلیل می یابد و از هر شترمرغ نر بالغ تقریباً ۲۴ شاهپر اولیه به دست می آید. وزن کل پرهای یک شتر مرغ ۱۰ تا ۱۴ ماهه، حدود ۴۵ گرم و اندازه آنها بین ۱۰ تا ۱۵۰ سانتی متر است . هنگامی که پر های شترمرغ را جدا می کنند برجستگی های روی پوست آن که همهن جای پرها هست باقی می مانندکه بعد از دباغی پوست جلوه و زیبایی خاصی به چرم شترمرغ می دهد. از پرهای با کیفیت عالی در ساخت لوازم تزیینی،کلاه و لباس استفاده می شود. سایر انواع پرها برای تمیز کردن ماشین آلات و تجهیزات ظریف و گردگیری مورد استفاده قرار می گیرند. پر شترمرغ را هر هشت ماه یک بار باید چید، که البته بعد از ۴ تا ۵ سال کیفیت پرهای چیده شده تقلیل می یابد و از هر شترمرغ نر بالغ تقریباً ۲۴ شاهپر اولیه به دست می آید. وزن کل پرهای یک شتر مرغ ۱۰ تا ۱۴ ماهه، حدود ۴۵ گرم و اندازه آنها بین ۱۰ تا ۱۵۰ سانتی متر است . هنگامی که پرهای شترمرغ را جدا می کنند برجستگی های روی پوست آن باقی می مانند که بعد از دباغی پوست جلوه و زیبایی خاصی به چرم شترمرغ می دهد.