غذا به ماده ای اطلاق می شود که حیوان بتواند پس از خوردن، آن را هضم و جذب کرده و به مصرف برساند. به آن قسمت از ماده غذایی که به مصرف واقعی حیوان می رسد، ماده ی مغذی گفته می شود.استفاده از خوراک آماده برای تغذیه دام به واسطه ایجاد امکان مصرف ضایعات صنعتی و پسماند های کشاورزی در جهت کسب ارزش افزوده و همچنین سهولت حمل و نقل، در سالهای اخیر رو به فزونی نهاده است. ضمن اینکه تغذیه دام با این نوع خوراک می تواند از بروز امراضی که به دلیل وجود الودگی های مختلف در غذای دام پدید می اید جلوگیری نماید. برای ایجاد شرایط بهره بردار ی اقتصادی از دام باید مجموعه ای از مواد که در یک نوع علوفه به تنهایی گرد هم نمی آیند با هم مخلوط و آسیاب نمود. این ترکیب کنسانتره ای را تشکیل می دهد که متشکل از مجموعه ای از مواد غذایی است که قادر است همه عناصر و مواد ضروری بدن دام را در حد نیاز آن برطرف کند. مواد موجود در کنسانتره عبارتند از انواع پروتئین ها که از موادی چون کنجاله پنبه تامین می شود، کربوهیدراتها که از غلات و ملاس و تفاله چغندر تشکیل می گردد، چربی ها، مواد معدنی و انواع ویتامینها. در پی افزایش نقش تغذیه در اقتصاد دامپروری، از اواسط قرن اخیر تاکنون، شناسایی ارزش مواد غذایی و مواد خوراکی و تعیین احتیاجات غذایی حیوانات (مزرعه ای) توجه متخصصین، بخصوص علوم دامی را به خود معطوف داشته و تحقیقات بیشماری در این مدت انجام گرفته است در صنعت دامپروری ، تهیه خوراک متعادل و سالم که حاوی کلیه مواد مورد نیاز دام و طیور باشد از اهمیت خاصی برخوردار است به طوری که هر نوع کمبود از نظر در صد پروتئین ، املاح ، ویتامین ها و انرژی مورد نیاز ، باعث عدم بازدهی مطلوب و ز مینه ساز بروز بیماریها در دام وطیور خواهد شد . با توجه به حساسیت امر و نیز با در نظر گرفتن توسعه و گسترش رشته های مختلف آمدن تخصص های گوناگون شده است ، تولید خوراک طیور و طیور بصورت یک صنعت جداگانه درآمده و تعدادی از افراد با صرف هزینه های سنگین ، اقدام به ایجاد این گونه تاسیسات کرده اند . بر اساس برآورد و آمارهای جهانی ، برای تولید یک کیلو گرم گوشت مرغ و تخم مرغ حدودا 6/1تا حداکثر2کیلو گرم خوراک به شرط استفاده از کارخانجات دارای تکنولوژی مدرن مورد نیاز است درصورتی که با روش موجود در کشور ، استفاده مستقیم مواد اولیه در مرغداریها و گاوداریها و عدم استفاده از امکانات کارخانجات تولید کننده خوراک طیور و طیور ، عملا ضریب تبدیل دان به یک کیلو گرم گوشت 3 کیلو گرم می باشد که در نهایت موجب ، اتلاف مواد اولیه و افزایش قیمت محصولات دامی می گردد .
در صورت استفاده از تکنولوژی کارخانجات موجود ضریب تبدیل خوراک طیور و طیور به محصولات دامی افزایش یافته و بمیزان استاندارد نزدیک شده ، ضمن کاهش و مصرف بهینه منابع مواد اولیه ،محصول بیشتری تولید خواهد گردید. یکی از وظایف مهم سازمانهای مسئول و مرتبط با امر دامداری و صنعت خوراک طیور و طیور ، هدایت واحدهای مرغداری و گاوداری به مصرف خوراک تهیه شده در کارخانجات تولید کننده خوراک طیور وطیور و جلو گیری از تولید آن در مزارع دامپروری می باشد تا با این اقدام ضمن رسیدن به استانداردهای جهانی ، محصولات دامی نیز با کیفیت بهتر و ارزانتر تولید شوند. کارخانه تولید خوراک طیور دارای بخشهای ذیل می باشد:
1- سيستم دريافت مواد اوليه
(قسمت ورودي مواد اوليه، سيستم جداسازي گرد و غبار، بالابر سطلي، قطعات مربوط به قسمت ورودي، سيستم جداسازي گرد و غبار، بالابر سطلي)
2- سيستم آسياب
(پیش تمیز کننده، جدا کننده مغناطیسی، جداكننده دوراهه پنوماتيكي، مخازنPregrinding، نشانگر سطح بالا، نشانگر سطح پايين، سيستم ورودي پنوماتيك، دريچة قيفي شكل براي انتقال مواد به بيرون، Immpeller Feeder، Shuidi King Hammermill، سيستم كنترل كننده براي آسياب، اتاقك هوا، سيستم جداسازي گرد و غبار، فن، نقاله مارپيچي مدلTLSSFميويانگ)
3- سيستم قسمت بندي و مخلوط كردن
(پیش تمیز کننده، جداساز مغناطیسی ، قسمت توزيع كننده چرخشي، سيستم جداسازي گرد و غبار، فن سانتريفيوژي، بالابر سطلي، قسمت توزيع كننده چرخشي، مخازن Proportion، نشانگر سطح بالا، نشانگر سطح پائين، خروجي بزرگ فيدر مارپيچ، خروجي كوچك فيدر مارپيچ، سيستم توزين درجه بندي بزرگ، ورودي توزين بزرگ، سيستم توزين درجه بندي كوچك، ورودي توزين كوچك، ميكسر پاروئي دوتايي، بخش اضافه كنندة دستي، قيف مخلوط كننده، كانوير كششي Uشكل، سيستم اضافه كننده مايع (اختياري)، سيستم piping لوله اي اضافه كردن مايع)
4- سيستم پلتينگ
(بالابر سطلي، دريچه قيفي شكل براي انتقال مواد به بيرون براي ميكسر ملاس، فيدر مارپيچ، ميكسر ملاس، جداكننده دوراهه پنوماتيك، Tube Magnet، جداكننده دوراهه پنوماتيك، مخازن پلتينگ، نشانگر سطح بالا، نشانگر سطح پايين، ورودي پنوماتيك، قيف موج دار، پرس پلت ، كليد مجزا براي كنترل دستگاه پلت، كولرهاي با جريان معكوس، خارج كننده مواد از سيكلون، سيستم قفل هوا، فن خنك كننده، كرامبلر )
5- سيستم بسته بندي
(ميكسر دومحوره، فن خنك كننده، سيكلون دو سره، سيستم قفل هوا، فن سانتريفيوژي، بالابر سطلي، الك مدل ، جداكننده دوراهه پنوماتيك، مخازن ذخيره براي محصول نهايي، شاخص بالا بودن سطح، شاخص پايين بودن سطح، ورودي پنوماتيك، جداكننده دوراهه پنوماتيك، كنترل كامپيوتري توزين، ماشين دوخت و كانوير(نقاله) تسمه اي، ورودي بسته بندي دستي، توزين بسته بندي دستي، سيستم جداسازي گرد و غبار، فن سانتريفيوژي، تانك فيلتر(اختياري)، تانك مخزن هواي كمپرس شده) به طور کلی از روش مشابهی در تمام کارخانجات تولید خوراک طیور، برای تولید خوراک طیور استفاده می شود که فقط محصول نهایی آن تا حدودی متفاوت و به دو صورت آردی و حبه ای وجود دارد که البته خوراک طیور به صورت حبه ای و پلت (فشرده شده) بسیار متداول تر است و فرایند تولید آن به طور خلاصه به شرح زیر است:
در این روش که عمدتا در اکثر کارخانجات تولید خوراک طیور از آن استفاده می شود ابتدا مواد اولیه تهیه خوراک طیور از جمله سبوس گندم، سبوس برنج، ذرت، باگاس، جو، نیا سین، تفاله چغندر و ... که نیاز به آ سیاب کردن دارد، در آسیاب های صنعتی آسیاب شده و به پودر تبدیل می شوند، سپس این مواد به همراه مواد افزودنی از جمله انواع مکمل ها در میکسرها با یکدیگر میکس شده وآماده پلت کردن وتبدیل به حبه شدن می باشد. در مرحله بعد توسط دستگاه پلت کاندیشنر این مواد تحت فشار و حرارت تا حدود ۹۰ درجه سانتی گراد و بر حسب نوع خوراک با قطر های متفاوت به پلت تبدیل می شوند و در نهایت توسط فن کوئل های موجود خنک شده و آماده بسته بندی می گردد. لازم به ذکر است بر حسب نوع و وزن دام درصد مکمل های موجود در خوراک طیور متفاوت است و نکاتی نیز در زمینه مصرف و نگهداری خوراک طیور وجود دارد که به شرح زیر است:
۱- با توجه به اینکه شکل خوراک ها متفاوت می باشد هنگام توزیع در سالن با دان قبلی مخلوط گردد و پس از ۲۴ ساعت دان جدید به تنهایی مورد مصرف قرار گیرد.
۲- محل نگهداری محصولات خوراک طیور بایستی واجد شرایط انبار نگهداری خوراک (فاقد رطوبت، گرما، مانع تابش اشعه مستقیم خورشید، مانع از ورود حشرات، پرندگان و جوندگان، دارای تهویه مناسب) باشد.
۳- ترجیحا مدت زمان نگهداری از ۳ هفته تجاوز ننماید.
۴- حمل خوراک از کارخانه به واحد دامداری با وسایط حمل و نقل ویژه که ضد عفونی شده باشد انجام پذیرد.
۵- میزان خوراک مصرفی با توجه به شرایط استاندارد با انحراف ۵%+ و- می باشد.
۶- بسته بندی در کیسه های نایلونی (پلی پروپیلن) ۵۰ کیلو گرمی می باشد.
با توجه به مطالب ذکر شده، نتیجه گیری می شود که هر چند تکنولوژی مورد استفاده در کشورمان و بسیاری از کشورهای دیگر نسبتاً یکسان است، لیکن کیفیت اجرای تکنولوژی فوق به دو سطح قابل تقسیم است که این تقسیم بندی سبب می گردد تا واحدهای فعال در این شاخه از صنعت عملاً به دو گروه عمده تقسیم بندی گردند.
بالابر قاشقی سری TDTG
قابلیت‌ها :
• مجهز به قرقره پلاستیکی ضد‌حریق.
• قاشقک‌ها از پلاستیک فشرده ساخته شده است
• استفاده از برترین تکنولوژی روز دنیا در طراحی دستگاه
• دسـتگاه به گونه‌ای طراحی شده اسـت که قابلیت خاموش شدن در زمان انباشته شدن مواد را دارا می‌باشد.
• طراحی دستگاه به گونه‌ای می‌باشد که از انحراف تسمه در حین عملیات انتقال جلوگیری می‌نماید.
• سیستم هشدار دهنده انباشـته شدن مواد و خطرات احتمالی را هشدار می‌دهد.
• دارای دریچه انفجار
• مجهز به دریچه کنترل مواد
• قدرت و مقاومت بالا
• مجهز به وسیله کنترل جریان حمل مواد
• یاتاقان با سیستم آب‌بندی مناسب
• تنظیم‌کننده فاصله بین پایه (تکیه‌گاه) و قاشقک
• قابلیت و ایستایی بالای بدنه دستگاه در برابر کشش‌ها
• مجهز به پنجره مشاهده، درب نگهداری، درب تخلیه و تمیز کردن خودکار
تسمه نقاله Uشکل سری TGSU
ویژگی‌ها :
• به صورت افقی و با کارایی بالا قابل استفاده در حمل خوراک پلت و پودر .
• ساختار فلزی با قابلیت تمیز نمودن خودکار
• طراحی دقیق و پیشرفته با استفاده از برترین تکنولوژی روز دنیا
• پس آمند کم، مصرف انرژی پائین، طول عمر بالا و پائین‌ترین آلودگی صوتی
• ساختار ساده و مقاومت بالا
• کشش و قدرت بالا
• سوییج متوقف شدن عملیات جهت جلوگیری از انباشته شدن مواد و خطرات احتمالی
• مجهز به ساختمان فولادی به همراه پنجره مشاهده
• چرخ دنده با مقاومت سایشی و زنجیر با قدرت کششی بالا
• حرکت روا ن، راحت، شروعی آسان و عملکردی مناسب
• کاهش دهنده سرعت دنده و سیستم زنجیری
• یاتاقان با سیستم آب‌بندی مناسب
نقاله پیچی سری TLSS
ویژگی‌ها :
• به صورت افقی و با کارایی بالا مناسب جهت حمل خوراک مش و پلت نظیر: دانه‌های غلاتی، دانه‌های روغنی می‌باشد.
• طول نقاله بیش از 40 متر می‌باشد.
• نگهداری آسان
تسمه نقاله سری TGSS
ویژگی‌ها :
• مجهز به ساختمان فولادی به همراه پنجره مشاهده
• چرخ دنده با مقاومت سایشی و زنجیر با قدرت کششی بالا
• حرکت روان، راحت، شروعی آسان و عملکردی مناسب
• کاهش دهنده سرعت دنده و سیستم زنجیری
• طراحی دقیق و پیشرفته با استفاده از برترین تکنولوژی روز دنیا
• یاتاقان با سیستم آب‌بندی مناسب
• دارای دریچه تخلیه برای عملیات پنوماتیکی
• کاربرد این نوع نقاله در حمل مواد ریز و کم حجم مانند خوراک مش و یا خوراک پلت ریز می‌باشد.
• ساختار ساده، سایز کوچک و مقاومت بالا
• طول عمل بالا و آلودگی صوتی پایین
• مصرف انرژی پائین و نگهداری آسان
• در جریان انتقال، این نوع نقاله مناسب جهت حمل مواد خورنده، مواد با درجه حرارت بالا، مواد مرطوب، مواد به صورت توده‌ای و با حجم بالا (بیش از 1T/M3) نمی‌باشد.
فیدرپیچی سری TWLL
ویژگی‌ها :
• از کربن استیل Q235A ساخته شده است.
• فاصله بسیار کم بین پدال و بدنه ماشین پس‌آمند کمتری را به وجود می‌آورد.
• اندازه‌گیری دقیق مواد خروجی با استفاده از دو پیچ اندازه‌گیری
• استفاده از موتور با برند معروف جهت کنترل سیستم بچینگ
• مجهز به دریچه دستی برای مشاهده
• نگهداری آسان
نقاله پلاستیکی سری TDSQ
ویژگی‌ها :
• نسل جدید نقاله‌ها برگرفته از برترین تکنولوژی روز دنیا، درمقایسه با نقاله‌های تسمه‌ای دارای کارایی بالا، عملیات با کیفیت بالا، ساختار ساده و محکم، قطعات با کیفیت مناسب می‌باشد.
• به واسطه داشتن قابلیت‌های فوق منجر به صرفه جویی در هزینه‌ها می‌شود.
• طراحی سیستم به گونـه‌ای می‌باشد که به دلیل وجود محـفظه‌ای در آن و هم چنین طول زیاد نقاله نه تنها در حمل مواد به صورت فله‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد بلکه مناسب جهت جابه‌جایی مواد سمی موجود در مواد شیمیایی و دارویی می‌باشد.
• از این سیستم در صنایع شیمیایی، دارویی، متالوژی و در اسکله و بندرگاه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
دستگاه تمیز‌کننده سری SCY
با کارایی بالا و ساختاری بسیار محکم در تمیز نمودن مواد خام درشت مانند گندم، سویا و غیره مورد استفاده قرار می‌گیرد.
دستگاه دارای دریچه‌ای بوده که عمل تمیز نمودن دستگاه را آسان میکند.
ضریب پاکسازی مواد : <98%
دستگاه تمیز کننده سری SQLZ
با کارایی بالا و ساختاری بسیار محکم در تمیز نمودن مواد ریز و پودری مانند انواع آردها مورد استفاده قرار می گیرد.
ازمزایای این دستگاه می توان به مصرف پایین انرژی ،صرفه جویی در هزینه ها، نصب و نگهداری آسان،ساختار محکم و فشرده، اشاره کرد.
ضریب پاکسازی مواد : <98%
دستگاه مقسم دوار سری TFPX
ویژگی‌ها :
• مجهز به یک دریچه ورود و 8 دریچه خروج مواد می‌باشد.
• دستگاه دارای لوله‌هایی بوده که می‌توان عملیات تقسیم مواد را به نحو احسن انجام داد و لوله‌های ساختـه شده از آلیاژ ضد‌زنگ و با کیفیت بالا به بهره‌بری بالا کمک خواهند کرد.
• مجهز به درب مشاهده و درب بزرگی جهت تمیز نمودن دستگاه
• دستگاه توسـط کامپیوتر نصـب شده در سیستم قابـل تنظیم می‌باشـد و می‌توان میزان مواد وارد شده به مخازن را بصورت دلخواه تنظیم نمود.
آهنربا استوانه‌ای سری TCXT
• اسفاده اصلی این وسیله در فرایند تولیـد، جهت جلوگیری از عبور فلزات به داخل دستگاه‌ها می‌باشد.
• بدنه آهنربا از جنس فولاد ضد زنگ می‌باشد.
• مجهز به درب بزرگ جهت مشاهده و تمیز کردن آسان وسیله.
فیلتر ضربه‌ای سری TBLMFA
ویژگی‌ها :
• مناسب جهت فیلتر کردن ناخالصی‌ها و جریان گرد و غبار در طی فرایند تولید می‌باشد.
• مجهز به کیسه هوای چهار گوش
• قابلیت و کارایی بالا، استفاده از پیشرفته‌ترین تکنولوژی روز اروپا در ساخت دستگاه
• تهویه مطبوع و طول عمر بالا.
سیستم کنترل الکتریکی
• با به کار‌گیری سیستم PLC در فرایند تولید خوراک تمامی فرایند تولید از دریافت مواد اولیه، خرد نمودن، سیستم بچینگ، میکس کردن، فرایند پلتینگ تا فرایند بسته‌بندی خوراک، توسط سیستم کامپیوتری کنترل می‌شود
نویسنده : گروه علمی شرکت ماتادور فید تکنولوژی
منبع : نشریه علوم مرغداری و دامپروری